Er is één grote valkuil waar vrijwel iedereen intrapt als het aankomt op afvallen, namelijk het krampachtig vasthouden aan het verlangen om af te vallen. Dat klink misschien ontzettend paradoxaal, maar hoe groter die wens is hoe strenger jij bent voor jezelf. Hoe strenger jij voor jezelf bent, hoe groter de kans is dat je zult ‘falen’ en je weer meegesleurd wordt in de welbekende vicieuze cirkel van lijnen en overeten. Het grootste obstakel die je zult moeten overwinnen is het loslaten van de wens om af te vallen. Ik weet dat dit wellicht je levensdoel is op dit moment, maar de wens om af te vallen is de belangrijkste oorzaak waarom jij niet afvalt. Bovendien gaat het hebben van een gezonde relatie met eten vrijwel nooit samen met een krampachtig verlangen om af te vallen. Afvallen zal wellicht een gevolg hiervan zijn, maar moet nooit het primaire doel zijn!
Het verlangen om af te vallen brengt een aantal valkuilen met zich mee.
- De alles of niets mindset
Als je koste wat het kost wilt afvallen, dan doe je het goed, of je doet het niet. Toch? Dit is wat er vaak gebeurt: Je hebt besloten dat je een paar kilo moet afvallen. Je spreekt met jezelf af dat je komende tijd minder eet en niet meer gaat snoepen. Geen koekjes, geen chips, geen gebakjes. Alleen maar ‘gezond’. De eerste paar dagen, misschien weken, gaat het goed. Je bent gemotiveerd en gaat er 200% voor. Dan komt er een moment dat je toch verleid wordt en je eet een koekje. Wat er vervolgens gebeurt, is het ‘fuck-it-nu-is-toch-alles-verpest-laat-ik-maar-alles-wat-ik-tegenkom-opeten effect. De ‘alles mentaliteit’ is binnen één seconde omgeslagen in een ‘niets mentaliteit’, waarmee je alles waar je afgelopen dagen/weken zo hard je best voor hebt gedaan weer tenietdoet.
Maar wist jij dat er tussen alles en niets nog een enorme speelruimte zit? Dat je jezelf niet alles hoeft te verbieden om af te vallen? Dat een gezonde relatie met eten bestaat uit het eten van zowel voedzame als minder voedzame producten? Dat het oké is om soms meer te eten en dat daarmee echt niet alles verpest is? Niet? Dan weet je dat nu!
- De fixatie op gewicht
Een andere grote valkuil bij afvallen is de fixatie op het cijfertje op de weegschaal. Dit is wat er vaak gebeurt: Je bent al een tijdje bewust bezig met je voeding en voelt je eigenlijk best goed. Je hebt meer energie, duidelijke structuur in je eetpatroon en meer rust. Maar als je dan op de weegschaal gaat staan en ziet dat het cijfertje op de weegschaal niet omlaag is gegaan, raak je gefrustreerd, gedemotiveerd, verdrietig en onzeker. Je denkt: ‘Zie je wel dat ik het niet kan! Waar doe ik het nog voor?’. Hierdoor ben je geneigd om de handdoek in de ring te gooien. De alles of niets mindset komt weer naar voren en je gooit het hele plan van afvallen overboord.
Onthoud dat een weegschaal enkel een meetinstrument is om je gewicht te meten. Maar dat dit helemaal niks zegt over hoe waardevol jij bent als persoon of. Bovendien kan het cijfertje op de weegschaal ontzettend vertekend zijn. Als jij volgende keer op de weegschaal gaat staan, vraag jezelf dan eerst af of het wel écht nodig is om erop te gaan staan. Voel jij je goed? Zit je lekker in je vel? Zitten je kleren lekker?
- Is het antwoord ‘JA’: Waarom zou je er in godsnaam op gaan staan?
- Is het antwoord ‘NEE’: Gaat het cijfertje je dan helpen om je beter te voelen? Of kun je beter je eetgedrag aanpassen?
- Moraliseren van eten
Onze hersenen vinden het heerlijk om in hokjes en in dualiteiten te denken. Het geeft duidelijkheid en structuur. Het is goed of fout en het is gezond of ongezond. Dit is wat er gebeurt als je wilt afvallen: Je hebt een bepaald ideaalgewicht voor ogen. Er gebeurt ongeveer hetzelfde als bij de alles of niets mindset. In je hoofd maak je een lijstje met voedselproducten die ‘gezond’ zijn en voedselproducten die ‘ongezond’ zijn. Alle ‘ongezonde’ producten zijn tijdens het afvallen off-limit. Heerlijk dat gevoel van controle hè! Maar wat gebeurt er als je toch iets uit je ‘ongezonde’ lijstje hebt gegeten? Je voelt je slecht, want je hebt gefaald en je schaamt je, omdat het weer niet is gelukt. Vervelende gevoelens die eigenlijk helemaal niet nodig zijn.
Jezelf toestemming geven om alles te mogen eten als je wilt afvallen kan ontzettend eng zijn. Maar door eetkeuzes te moraliseren, werk je verstoord eetgedrag en schommelingen in gewicht juist in de hand. Door bepaald eten als slecht/fout/ongezond te beoordelen, riskeer je een gevoel van schaamte, schuld of falen. Natuurlijk is niet elk product even voedzaam. We weten allemaal dat broccoli voedzamer is dan bijvoorbeeld oreo’s, maar geen van beide is moreel gezien superieur. Dat broccoli meer voedingsstoffen bevat, betekent niet dat een oreo geen voedingswaarde heeft of een ‘slechte’ keuze is. Door broccoli als ‘goed’ en oreo als ‘slecht’ te labelen, riskeer je een vals gevoel van veiligheid na het eten van broccoli en een waardeloos gevoel na het eten van oreo’s. Hoe oneerlijk is dat?
Gelukkig kan het ook anders door te oefenen met ‘waarde neutraal eten’. Het doel hiervan is om voedsel minder emotioneel beladen te maken, om je meer comfortabel te laten voelen bij alle voedingsproducten en te genieten van alles wat je eet zonder daar schuld- of schaamtegevoelens bij te hebben.
- Te weinig eten
Ik begrijp heel goed dat je het liefste zo snel mogelijk wilt afvallen. Maar als er iets is wat je NIET moet doen, is het te weinig eten. Dit is wat er vaak gebeurt: Je besluit om af te vallen en naast dat je jezelf bepaalde producten verbiedt, ga je ook nog eens minder eten. Ach dat tussendoortje kan ik wel overslaan. Misschien kan ik mijn ontbijt wel overslaan? Als ik die extra boterham ook achterwege laat bij de lunch dan ben ik zo bij mijn streefgewicht. ’s Avonds, als je op de bank zit, ben je helemaal gesloopt, ontzettend chagrijnig en heb je enorme honger. Je loopt naar de keuken, opent de voorraadkast en denkt ‘fuck it’ ik wil gewoon eten. Uiteindelijk eet je méér dan wat je normaal zou eten als je niet aan het lijnen bent.
Als je te weinig eet, maakt je lichaam als het ware een hongersnood door (ook al heb je tussendoor eetbuien of periodes dat je te veel eet). Wanneer jij jezelf bepaalde dingen verbiedt of niet voldoende eet, gaat je lichaam in overlevingsstand. Dit zorgt ervoor dat niet alleen je mentale behoefte naar eten wordt versterkt, maar ook je fysieke behoefte. Je hersenen snappen namelijk niet dat jij minder eet omdat je wilt afvallen. Zolang jij te weinig eet of bepaalde voedingsproducten uit je dieet schrapt, blijven je hersenen seintjes afgeven dat je moet eten. Dit is een normale reactie van een gezond stel hersenen, want het wil ervoor zorgen dat jij voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt.
De enige manier om je relatie met eten te herstellen en een gezond gewicht te bereiken, is door voldoende te blijven eten. Het klinkt heel paradoxaal, maar voldoende eten is écht de enige manier om uit die obsessieve cyclus te komen en om op de lange termijn kilo’s kwijt te raken.
- Je wilt alles in één keer goed doen.
Eigenlijk komt al het bovenstaande op het volgende neer. Als je verlangen om af te vallen sterk aanwezig is, komt vaak perfectionisme om de hoek kijken. Dit staat in veel gevallen een gezonde relatie met eten en met afvallen in de weg. Wat ik regelmatig zie, is dat mensen overdreven verwachtingen aan zichzelf stellen als ze willen afvallen. Dat ze de lat zo hoog leggen dat het doel onbereikbaar wordt. Verwachten dat alles in één keer goed moet gaan. Perfectionisme kan een mooie eigenschap zijn, maar vaak wordt deze gedreven door angst. Angst om te falen, om fouten te maken, om zekerheid of controle te verliezen, om dik te worden of om niet gewaardeerd te worden.
Wat ik je mee wil geven met deze grote lap tekst (sorry) is het volgende: Laat dat krampachtige verlangen om af te vallen eens los. Laat de extremen los en ga eens spelen in dat grijze gebied. Het is daar echt ontzettend leuk, relaxt en gezellig! En mocht je moeite hebben met het vinden van dat grijze gebied, dan help ik je daar graag bij.
Reactie plaatsen
Reacties