Een calorie is een calorie. Of toch niet?

Wat zijn calorieën?

Op de verpakking van elk verpakt voedingsproduct staat een tabel met voedingswaarden. Bovenaan deze tabel staat het aantal kcal vermeld per 100 gram (en soms ook per portie). Maar wat houdt dit precies in? Calorie is een maat voor de hoeveelheid energie in voeding. De hoeveelheid energie wordt berekend in kilocalorieën (kcal). 1 kcal staat gelijk aan 1000 calorieën. De termen kilocalorieën en calorieën worden vaak door elkaar gebruikt. Wanneer gesproken wordt over calorieën worden meestal kilocalorieën bedoeld.

Een calorie geeft de aanwezige energie aan in een voedingsproduct dat bestaat uit een combinatie van macronutriënten. Het geeft aan hoeveel energie vrijkomt bij de verbranding. 1 calorie is de energie die nodig is om 1 gram water 1 graad Celsius in temperatuur te laten stijgen.

Als jij iets eet, zet jouw lichaam dit om in energie. Deze energie heeft je lichaam nodig om enerzijds de essentiële functies te onderhouden, zoals ademen en het reguleren van je lichaamstemperatuur. Anderzijds gebruikt je lichaam energie voor beweging, sporten, enz. Kortom, je hebt kcal nodig om te functioneren.

De hoeveelheid energie in een voedingsmiddel hangt af van de hoeveelheid vetten, koolhydraten, eiwitten (en alcohol), ook wel macronutriënten genoemd.

• 1 gram vet levert 9 kcal
• 1 gram koolhydraten levert 4 kcal
• 1 gram eiwit levert 4 kcal
• 1 gram alcohol levert 7 kcal
  
  

Voeding ≠ voeding

Uit bovenstaande uitleg kun je concluderen dat 500 calorieën uit vetten hetzelfde is als 500 calorieën uit koolhydraten. Een calorie is een calorie net zoals elke kilometer een kilometer is. De manier waarop je die kilometer aflegt verschilt echter wel. Dit geldt ook voor calorieën uit voeding. Elke macronutriënt heeft namelijk een uniek effect op het lichaam. Chivo benoemt drie factoren die hierbij een rol spelen.

1. Verschil in thermogeen effect:

Het verwerken van voeding kost energie. Dit wordt ook wel het Thermisch Effect van Voeding genoemd. Niet elk macronutriënt heeft hetzelfde thermisch effect. Het kost je lichaam meer energie om eiwitten te verwerken dan koolhydraten of vetten. Dit betekent dat er minder kcal overblijft om op te slaan.

2. Verminderde resorptie

Ons lichaam kan niet alles omzetten in bruikbare energie. Dit betekent dat niet alle kcal die in voeding zit ook daadwerkelijk door het lichaam wordt opgenomen. Van amandelen is bijvoorbeeld bekend dat ~70% van de kcal door het lichaam wordt opgenomen, de overige 30% verlaat onverbrand het lichaam. Bij witte rijst wordt ongeveer ~90% van de kcal opgenomen.

3. De bestemming

Elk macronutriënt heeft een andere functie voor het lichaam. Eiwit is een bouwstof voor het lichaam, koolhydraten fungeren als snelle brandstof en vet als energieopslag en brandstof. Eiwitten worden primair gebruik voor herstel en opbouw van o.a. spieren en weefsel en worden idealiter niet gebruikt als energiebron. Het lichaam gebruikt de kcal uit eiwitten dus anders dan de kcal uit vetten of koolhydraten.

Conclusie: calorie = een calorie

Strikt genomen is een calorie gewoon een calorie, net zoals een kilo veren gelijk is aan een kilo stenen, maar in de praktijk bestaat er wel degelijk verschil in opname van calorieën zoals hierboven uitgelegd. Dit komt doordat je nooit alleen koolhydraten, eiwitten of vetten in isolatie eet. Voedingsmiddelen bestaan altijd uit een mix van verschillende macronutriënten en hebben daardoor een ander effect op het lichaam.

• Sommige voedingsmiddelen zijn gemakkelijker te verteren, terwijl andere voedingsmiddelen meer energie vereisen dan om te verteren (thermisch effect van voeding)
• Sommige voedingsmiddelen worden makkelijker opgeslagen als lichaamsvet dan anderen (vetten versus koolhydraten en eiwitten)
• Sommige voedingsmiddelen zorgen voor meer verzadiging dan andere voedingsmiddelen en zijn ook een stuk voedzamer (volkorenpasta versus snickers).
• Sommige voedingsmiddelen hebben een ander psychologisch effect. Snickers is een voorbeeld van een hyper-smakelijk voedingsmiddel dat overeten stimuleert.