Waarom is (eet)gedrag veranderen zo moeilijk?

We zijn geneigd om aan onszelf en aan onze capaciteiten te twijfelen wanneer het niet lukt om het eetgedrag te veranderen. Gedachtes als ‘ik heb niet genoeg wilskracht’ en ‘ik heb niet voldoende discipline’ gaan dan al snel door ons hoofd. Terwijl het niet het gebrek aan capaciteiten, wilskracht of discipline is, wat veranderen zo moeilijk maakt.

Wil je weten waarom het je maar niet lukt om je eetgedrag te veranderen, of waarom het je niet lukt om minder te snoepen, of waarom het je niet lukt om meer te bewegen? Dat heeft te maken met één of meerdere van onderstaande redenen:

1. Je ‘waarom’ is niet duidelijk genoeg
2. Je wordt gemotiveerd door gecontroleerde regulatie in plaats van autonome zelfregulatie
3. Je hebt de lat te hoog gelegd voor jezelf
4. De randvoorwaarden om je doel te behalen zijn niet toereikend
5. Je houdt niet van ongemak en probeert dit te vermijden
6. Je neemt je saboterende gedachtes voor waar aan
   
   

Je ‘waarom’ is niet duidelijk genoeg

Allereerst is het belangrijk om te achterhalen waarom jij graag je gedrag wilt veranderen. WAAROM wil jij graag die x-aantal kilo’s kwijt, WAAROM wil jij weer fitter worden? WAAROM wil jij gezonder gaan leven? Wat levert jou dit op?  

Je bent het bijvoorbeeld zat dat je niet meer trap op kunt lopen zonder buiten adem te raken. Of je voelt je ontzettend onzeker over jezelf en wilt je graag weer zekerder voelen. Of je vindt het vervelend dat je niet met je kleinkinderen kunt spelen en achter ze aan kunt rennen. Die paar kilo minder en een betere conditie gaat ervoor zorgen dat dit wel weer kan.

Het is belangrijk dat je duidelijk hebt waarom het doel zo belangrijk voor je is, want als het doel niet belangrijk genoeg is, zul je er nooit voor de volle 100% voor gaan. Dit is meestal het geval als je extern gemotiveerd wordt, bijvoorbeeld wanneer iemand anders tegen je heeft gezegd dat je moet afvallen of omdat je vanuit de media het idee krijgt dat je moet afvallen.

Het is belangrijk dat je gedreven wordt vanuit een interne motivatie. Het moet jou iets opleveren.

Je hebt de lat te hoog gelegd voor jezelf

Je hebt vast wel een gehoord van SMART doelen. Dit zijn doelen die Specifiek zijn, Meetbaar zijn, Acceptabel zijn, Realistisch zijn en Tijdsgebonden zijn. Wat ik persoonlijk vooral belangrijk vind, is dat je doel Realistisch is voordat je eraan begint. Je kunt wel heel graag 10 kilo afvallen in 4 weken, maar is dit wel echt haalbaar? Je kunt wel heel graag een afgetraind lichaam hebben, maar is dat wel echt haalbaar? Je kunt wel heel graag willen dat iedereen je leuk vindt, maar is dit wel echt haalbaar?

We zijn geneigd om onszelf te grote doelen op te leggen die eigenlijk helemaal niet haalbaar zijn. Hierdoor ‘falen’ we keer op keer en gaan we twijfelen aan onszelf. Hoe meer je gaat twijfelen aan jezelf, hoe groter de kans dat je beschermingsmechanisme de kop op steekt en je voor veiligheid kiest. Vaak komt dit neer op helemaal geen stappen meer zetten.

Maak daarom kleine doelen die het liefst gericht zijn op het veranderen van gedrag en niet op het behalen van je doel. Dus niet ‘ik wil over 5 weken 5 kilo lichter zijn', maar bijvoorbeeld:

• Ik kook 5 dagen in de week zelf een avondmaaltijd
• Ik neem elke dag mijn eigen lunch mee naar het werk
• Ik ga op dinsdag en donderdag sporten
  
  

De randvoorwaarden om je doel te behalen zijn niet toereikend

Een van de dingen die ik altijd tegen de mensen zeg, is ‘maak het jezelf zo makkelijk mogelijk’. Je gedrag veranderen is moeilijk, het kost tijd en het kost energie. Het jezelf onnodig moeilijk maken is dus ontzettend zonde. Zorg er daarom voor dat de randvoorwaarden om je doel te bereiken aanwezig zijn.

Die randvoorwaarden zijn voor iedereen anders. Voor sommigen betekent dit dat ze bakjes moeten kopen zodat ze hun eigen gemaakte lunch mee kunnen nemen naar het werk. Voor de ander betekent dit dat ze weekboodschappen moeten doen in plaats van dagelijkse boodschappen. Voor weer iemand anders betekent dit dat er eerst een sportschool uitgezocht moet worden om te kunnen sporten. Maar bij randvoorwaarden kun je ook denken aan voldoende slapen, zorgen voor ontspanning, voldoende eten, enz. 

Denk altijd na over de vraag: Wat heb ik nodig om mijn doel te bereiken?

Je houdt niet van ongemak en probeert dit te vermijden

Wij houden niet van ongemak. Punt. Zo zitten wij nu eenmaal in elkaar. We zijn geneigd om ongemak te vermijden. Helaas neem gedragsverandering heel veel ongemak met zich mee. Maar ongemak is helemaal niet erg!

Allereerst is het natuurlijk belangrijk dat je echt heel graag wilt veranderen. Pas als iets echt belangrijk voor je is, ben je ook bereid om je ongemakkelijk te voelen (zie punt 1).

Ten tweede is het belangrijk om in je achterhoofd te houden dat iets alleen maar ongemakkelijk is omdat je het niet vaak doet. Tandenpoetsen met je niet dominante hand is in het begin ontzettend ongemakkelijk, maar als je dit twee weken volhoudt, wordt het al een heel stuk minder ongemakkelijk. (Probeer maar eens!!)

Iets is ongemakkelijk tot het moment dat het niet meer ongemakkelijk is! Als je gewend bent om tussen de middag iets makkelijks te eten in de kantine, dan voelt het heel ongemakkelijk om vervolgens elke dag je eigen lunch voor te bereiden en mee te nemen. Echter, na een tijdje ervaar je dat:

a) de wereld niet vergaat als je je eigen lunch meeneemt naar het werk, en

b) het met de dag minder ongemakkelijk wordt.

Je neemt je saboterende gedachtes voor waar aan

Onze eigen gedachtes staan ons het meeste in de weg, ongeacht of de gedachtes die we hebben waar zijn of niet. We zijn geneigd om alle gedachtes die we hebben als waar aan te nemen, terwijl veel van onze gedachtes niet waar zijn.

• We maken namelijk constant denkfouten, bijvoorbeeld: Zwart-wit denken: het indelen van eigenschappen/gedrag/producten in absolute, alles of niets categorieën. Spreken in termen als ‘alles’, ‘niets’, ‘altijd’, ‘nooit’, ‘goed’, ‘slecht’, ‘gezond’ en ongezond.
  
  

• We hebben last van belemmerende overtuigingen, bijvoorbeeld: ‘Ik kan niet veranderen’, ‘ik mag geen fouten maken’, ik ben niet goed genoeg’, het lukt mij toch nooit’
  
  

• We hebben allemaal een innerlijke criticus, bijvoorbeeld: De perfectionist: de perfectionist in jou staat altijd klaar om je te wijzen op dat wat niet perfect is, was of is gegaan. Deze saboteur staat garant voor een rotgevoel.
  
  

Al deze gedachtes hebben een bepaald doel. Meestal gericht op bescherming, veiligheid en genot, maar helpen niet om het doel te bereiken. Het is belangrijk dat je er bewust van bent dat niet alle gedachtes die je hebt ook daadwerkelijk waar zijn, en dat je van deze gedachtes afstand mag nemen.